အမ်ဳိးသားစာေပ ပညာရွင္ၾကီး ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ရဲ႕၁၀၁ ၾကိမ္ေျမာက္ ေမြးေန႕

သင္ေသသြားေသာ္ သင္ဖြားေသာေျမ၊
သင္တို႔ျပည္သည္ အေျခတိုးျမင့္၊
က်န္ေကာင္းသင့္၏ ။
(ဆရာေဇာ္ဂ်ီ)

ထိန္႕လုိက္တဲ့ အုိးစည္
ပီကလည္း ပီသနဲ႕
သီသူက သီၾက
ကသူက ကလာ
ႏြားၾကီးလည္း ပါသေဟ့
ေက်ာေပၚမွာ ေကာ္ေဇာ
အေမႊးေရာ သနပ္ခါး
ခ်ဳိဖ်ားမွာ ပိေတာက္ပန္းေတြက
တလွ်မ္းလွ်မ္း ေရႊအဆင္း
ႏြားစိတ္ထဲ အခဲသား ၀င္လုိက္ရ
ရႊင္လုိက္မည့္ ျဖစ္ျခင္း …. ။
(ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ၏ ‘တခုေသာ သၾကၤန္အခါ‘ ကဗ်ာ ထဲမွ ‘ေႏြဦး က်က္သေရ‘ စာပုိဒ္။)

အမ်ဳိးသား စာဆုိၾကီး ျမန္မာစာေပ ပညာရွင္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ တေယာက္ ျမန္မာျပည္
တြင္ ေမြးဖြား



ခဲ့တာ အခုဆုိရင္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၁ ႏွစ္ေျမာက္ခဲ့ပါျပီး။ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ ေခၚ ဆရာၾကီး
ဦးသိန္းဟန္ ကို ၁၉၀၇ ခုႏွစ္ ဧျပီလ ၁၂ ရက္ေန႕ မွာ အဖ ဦးေယာ အမိ ေဒၚစိန္ညြန္႕
တုိ႕ က ဧရာ၀တီတုိင္း ဖ်ာပုံ ျမိဳ႕နယ္ မွာ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ ေမြးခ်င္း ၉ ဦးအနက္
အၾကီးဆုံး ျဖစ္ပါတယ္။

ငယ္စဥ္က ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္း၊ တုိင္းရင္းျမန္မာေက်ာင္း၊ အဂၤလိပ္ျမန္မာ အစုိးရ
ေက်ာင္းမ်ားတြင္ အေျခခံပညာ သင္ယူခဲ့ပါတယ္။ သတၱမတန္း အေရာက္ ၁၉၂၀
ျပည့္ ပထမ ေက်ာင္း သားသပိတ္ တြင္ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းသပိတ္ၾကီး ျပီးဆုံးခ်ိန္
မွာ ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ ဖ်ာပုံ အမ်ိဳးသား ေက်ာင္းမွ ဆက္လက္ ပညာသင္ၾကားခဲ့ပါတယ္။
ထုိေနာက္ ရန္ကုန္ ျမိဳ႕မအမ်ဳိးသား ေက်ာင္း (ယေန႕ေခတ္ ဒဂုံ အထက ၂) မွာ ၁၁
တန္း ေအာင္ျမင္ ခဲ့ပါတယ္။၁၉၃၀ မွာ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္မွ ၀ိဇၨာ ဘြဲ႕ ရရွိခဲ့ျပီး ၁၉၃၁
မွ ၁၉၃၄ အထိ ျမိဳ႕မ အမ်ဳိးသားေက်ာင္းမွာ ဆရာ အျဖစ္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ပါ
တယ္။ ၁၉၃၁ မွာ ဖ်ာပုံျမိဳ႕နယ္ က ထုတ္ေ၀တဲ့ ‘ျမန္မာ့ အာဇာနည္‘ ဂ်ာနယ္ မွာ
အယ္ဒီတာ အဖြဲ႕၀င္ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္မွဳ ကေန စာေပ နယ္ေျမ သုိ႕ စတင္ ၀င္
ေရာက္ခဲ့ ပါတယ္။ ၀ုိင္အမ္ဘီေအ အသင္းၾကီး ရဲ႕ ေဟာေျပာပြဲ မွာ အဂၤလိပ္စာတမ္း
အျဖစ္ ‘Eighteenth Century Poets in Burma‘ ကုိ ဆရာ က တင္သြင္း ဖတ္ၾကားခဲ့
ပါတယ္။ ယင္း ေဆာင္ရြက္မွဳကို ရန္ကုန္ တုိင္းမ္ အဂၤလိပ္ဘာသာ သတင္းစာ က
ေဖာ္ျပခဲ့ရာ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ အဂၤလိပ္စာ ပါေမာကၡ ရုခ္ က အလြန္ ႏွစ္သက္ျပီး
ဆရာေဇာ္ဂ်ီ အား မဟာ၀ိဇၨာ တန္း တက္ရန္ တုိက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။ ထုိေၾကာင့္ ျမိဳ႕မ
ေက်ာင္း ၏ ေက်ာင္းဆရာ အျဖစ္မွ ထြက္ခါ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ တြင္ ၁၉၃၆ မွာ
မဟာ၀ိဇၨာ ဘြဲ႕ ရရွိခဲ့ပါတယ္။၁၉၃၈ တြင္ မႏၱေလး ဥပစာ ေကာလိပ္ တြင္ ျမန္မာစာ
နည္းျပ ဆရာအျဖစ္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ပါတယ္။ ၁၉၄၀ မွာ အဂၤလန္ ႏုိင္ငံ ဒဗ္ဗလင္
တကၠသုိလ္ မွ စာၾကည့္တုိက္ ဒီပလုိမာ ဘြဲ႕ လက္မွတ္ ကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၁ ရန္ကုန္
တကၠသုိလ္ စာၾကည့္တုိက္မွဴး တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခ်ိန္မွာ ျမိဳ႕မ အမ်ဳိးသား ေက်ာင္းမွ
ဆရာမ ေဒၚေစာရင္ နဲ႕ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ ဂ်ပန္ေခတ္ ႏွင့္
၁၉၄၆ လြတ္လပ္ေရး မရခင္ စစ္ျပီး ကာလေတြ အထိ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ မွာ စာေပ
ႏွင့္ စာၾကည့္တုိက္ ဌာန တြင္ အဆင့္ျမင့္ တာ၀န္မ်ား ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၇
-၄၈ ခုႏွစ္ မ်ားမွာ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ရုံး၊ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ အထူးအရာ
ရွိ၊ အေျခခံဥပေဒ အေခ်ာကုိင္ ေကာ္မတီ တုိ႕မွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ျပီး အမ်ဳိးသား
ေခါင္းေဆာင္ၾကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အပါအ၀င္ ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ၾကီးရဲ႕ တန္းဖုိး
ထားမွဳကုိ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၈ မွာ အာဏာရ ဖဆပလ အစုိးရ က ၀ဏၰ ေက်ာ္ထင္
ဘြဲ႕ အပ္ႏွင္း ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၁ မွ ၅၇ အထိ ေက်ာင္းသုံး စာအုပ္ျပဳစုေရး မွာ ညႊန္ၾကား
ေရး၀န္ ႏွင့္ ၁၉၅၉ မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ သမုိင္းေကာ္မရွင္ ဥကၠ႒ တာ၀န္မ်ား ထမ္းေဆာင္
ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၁ မွာ အာဏာရ ပထစ အစုိးရ က ‘သီရိပ်ံခ်ီ‘ ဘြဲ႕ အပ္ႏွင္းခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၅ မွ ၁၉၇၅ အထိ ပညာရပ္ဆုိင္ရာ ေ၀ါဟာရ ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ႏွင့္ အမ်ဳိးသား
စာေပဆု ေရြးခ်ယ္ေရး ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၆၇ မွာ တကၠသုိလ္မ်ား စာၾကည့္တုိက္ မွဴး အျဖစ္မွ အျငိမ္းစား ယူျပီး ျမန္မာႏုိင္ငံ
သုေတသန အသင္းမွာ ဥကၠ႒ တာ၀န္ မ်ား ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ‘သခင္
ကိုယ္ေတာ္မွဳိင္း ဋီကာ‘ စာအုပ္ျဖင့္ ၁၉၅၅ မွာ စာေပ ဗိမာန္ စာပေဒသာဆု၊ ‘နင္လာ
ဟဲ့ ခ်စ္ဒုကၡႏွင့္ အျခား၀တၱဳ တုိမ်ား‘ စာအုပ္ျဖင့္ ၁၉၇၉ မွာ ဘာသာျပန္ အမ်ဳိးသား
စာေပဆု၊ ‘ေရွးေခတ္ ပုဂံ ကဗ်ာမ်ားႏွင့္ အျခားကဗ်ာမ်ား‘ စာအုပ္ျဖင့္ အမ်ဳိးသား
ကဗ်ာ ဆု တုိ႕ကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆရာေဇာ္ဂ်ီသည္ အသက္ ၈၃ ႏွစ္ အရြယ္ ၁၉၉၀
ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၆ ရက္ေန႕မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။

မုိးက စုိစုိ၊ က်ီးအုပ္ျပဳိ၍
ထုိမွ ဤမွ၊ တုိ႕လမ္းမ တြင္
ပ်ံၾက ၀ဲၾက၊ ငရဲထသို႕
အုံၾကြျမည္အာ၊ မသာယာကုိ
ငါၾကားခဲ့၏ မွတ္မိ၏။

ထုိေန႕၌ပင္၊ ထုိခ်ိန္ထင္၏
သခင္ေအာင္ဆန္း၊ ျပည္သူ႕ ပန္းသည္
ပြင့္လန္းခါစ၊ ေၾကြလုိက္ရ၏
ေျမခသတင္း၊ မုိးၾကိဳးခြင္း သုိ႕
အိမ္တြင္း အိမ္ျပင္၊ တုိ႕လမ္းခြင္၌
မခ်င့္မရဲ၊ ၀မ္းနဲ ခံခက္
မ်က္စီ မ်က္ႏွာ၊ ညွဳိးၾကရွာသည္
ရြာဦးပုိင္းမွ သင္းခ်ဳိင္းထိ။

(ဆရာေဇာ္ဂ်ီ က ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း က်ဆုံးခ်ိန္တြင္ စပ္ဆုိခဲ့ေသာ ‘ေျပာလုိက္
ပါဘိ၊ ေဟာပါဘိ‘ ကဗ်ာမွ ‘ငါ့ညီေျပာင္း၀င္း‘ သုိ႕ ကဗ်ာ အပိုဒ္။)