လီရနာ၊ ဂဂၤါ၊ ဧရာ၀တီ (၁၀)

ေရးသူ- တကၠသုိလ္ဘုန္းႏူိင္

ယခင္ အပုိင္း(၉)မွ အဆက္ …..

အင္မဂ်င္ေနးရွင္းက်ေတာ့ …. ပစၥဳပန္၌ မရွိေသာ အရာတုိ႕ကုိ စိတ္၌ ပုံေဖၚေသာ
အလုပ္ (၀ါ) အစြမ္း။ တခါမွ် မေတြ႕မျမင္ဖူးေသာ အရာတုိ႕ကုိ စိတ္ပုံရိပ္မ်ားအျဖစ္
ေပၚလာရန္ ဖန္တီးေသာ အလုပ္(၀ါ) အစြမ္း။ ေရွးက ၾကံဳေတြ႕ဖူးေသာ အေတြ႕အၾကံဳ
တုိ႕ကုိ ဖြဲ႕စည္းေပါင္းစပ္လ်က္ အသစ္ျဖစ္ေသာ ပုံရိပ္ေတြသေဘာေတြကို ဖန္တီးျခင္း
…. ဟု အဓိပၸါယ္မ်ားေပးသည္။ တဖန္ အင္မဂ်င္ေနးရွင္းကုိ ဖန္ဆီ (Fancy) ႏွင့္
ခြဲျခား၍ အဓိပၸါယ္ေပးသည္။ အင္မဂ်င္ေနးရွင္းႏွင့္ ဖန္ဆီသည္ သေဘာသဘာ၀ျခင္း
အလြန္တူသည္။ သုိ႕ရာတြင္ ေလးနက္ႏွိဳက္ႏွဲေသာ စိတ္ကူး၊ ဖန္တီးႏုိင္စြမ္းကို
အင္မဂ်င္ေနးရွင္းဟု ေခၚျပီး မေလးနက္မႏွိဳက္ႏွဲဘဲ အေပၚယံလွ်ပ္ တန္ဆာဆင္ေသာ
ဖန္တီးႏုိင္စြမ္းကို ဖန္ဆီဟု ေခၚသည္။ အမွန္ကား ေလးနက္ႏွိဳက္ႏွဲမွဳ ဒီဂရီ၌သာ
ကြာျခားၾကေသာ္လည္း အင္းမစ္ဂ်္မ်ားကို သုံးရာ၌ အင္မဂ်င္ေနးရွင္းႏွင့္ ဖန္ဆီ
သည္ အလြန္တူၾက၏။

သူရုိ႕ ဘာသာစကား၏ အရင္းအျမစ္ သဘာ၀အရ အင္းမစ္ဂ်္ႏွင့္ အင္မဂ်င္း၊
အင္မဂ်င္ေနးရွင္းတုိ႕သည္ အလြန္နီးစပ္ေနသည္။ အင္မဂ်င္းလုပ္ေသာ ကဗ်ာ
ဆရာသည္ … (တနည္း) အင္မဂ်င္ေနးရွင္း ရွိေသာ ကဗ်ာဆရာသည္ …
အင္းမစ္ဂ်္ကုိ သတိျပဳမိသည္မွာ မဆန္း။ သည္ေတာ့ အင္မစ္ဂ်ရီသေဘာကို
သူရုိ႕ ကဗ်ာေလာက၌ အေလးအနက္ျပဳ ေျပာၾကသည္မွာလည္း မဆန္း။

အင္မဂ်င္းဆုိသည္မွာ အင္းမစ္ဂ်္ေတြ ေဖၚျခင္းျဖစ္၍ အင္းမစ္ဂ်္ေတြေဖၚျခင္းကို
အင္မဂ်င္းလုပ္သည္ေခၚ၏ …။ ဤသုိ႕ အျမီးျပန္ ေခါင္းျပန္ အနက္ေပး၍ ရသည္။

ျမန္မာမွာေတာ့ အာရုံဟူသည္ႏွင့္ စိတ္ကူးျခင္းဟူသည္က စကားသံျခင္းေ၀းေန
ၾကသည္။ သုိ႕ရာတြင္ အာရုံႏွင့္ စိတ္ကူးျခင္းတုိ႕ တုိက္ရုိက္ဆပ္စပ္ ဆက္သြယ္
ေနမွန္း ျမန္မာကဗ်ာရွင္တုိ႕ ေကာင္းေကာင္း သိသည္။
“ …. အာရုံမ်က္ျမင္။ ဤသည္က မ်က္ျမင္အာရုံ ….။ အဆင္းႏွင့္ အၾကည္တုိက္၍
ေပၚလာေသာ အာရုံ။ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ဗစ္ဇူးအဲလ္ အင္းမစ္ဂ်္ (Visual image)
ဟု ေခၚသည္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႕က ရူပါရုံ ဟု ေခၚသည္။

မဲဇာတြင္ ေရာက္ေနေသာေၾကာင့္ ဆႏၵရွိပါလ်က္ႏွင့္ ရူပါရုံေတြကိုေတာ့ သူမရႏုိင္။
သည္ေတာ့ သူ ဘာလုပ္သနည္း …
စိတ္ကရည္သည္ …။ စိတ္ႏွင့္ ရည္မွန္းျပီး အာရုံေတြ ေဖၚၾကည့္သည္။ သည္အာရုံ
မ်ဳိးကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ မင္တယ္လ္ အင္းမစ္ဂ်္ (mental image) ဟုေခၚသည္။
ကြ်န္ေတာ္တုိ႕က စိတ္အာရုံဟု ေခၚသည္။ မေနာၾကည္မွာ ထင္ေသာေၾကာင့္ ဓမၼာရုံ
ဟုလည္း ေခၚသည္။ စင္စစ္ ဓမၼာရုံဟူေသာ စကားက အလြန္က်ယ္၀န္း နက္ရွဳိင္း
သည္။ ဆရာၾကီး လယ္တီပ႑ိတ ဦးေမာင္ၾကီးက ပါဠိအဘိဓါန္ခ်ဳပ္တြင္ ဓမၼာရုံ၏
မူလ မာဂဓစကား ဓမၼာရမၼဏကုိ ဓမၼာရုံတရားအစုဟု အဓိပၸါယ္ေပးသည္။
တရားအစု …။ မွန္သည္။ တစ္မ်ဳိးတည္းမဟုတ္။ တရားအစု ….။

ပသာဒရုပ္ငါးပါး၊ သုခုမရုပ္ ေသာဠသ ဆယ္ေျခာက္ပါး၊ စိတ္၊ ေစတသိတ္၊နိဗၺာန္၊
ပညတ္ဟူ၍ ဓမၼာရုံေျခာက္မ်ဳိးရွိေၾကာင္း သျဂႋဳဟ္က်မ္းက ရွင္းျပသည္။

သူရုိ႕သိေသာ မင္တယ္လ္အင္းမစ္ဂ်္က ဤမွ် မက်ယ္၀န္း။ ပသာဒရုပ္ငါးပါး၊
ဓမၼာရုံ၊ အုိင္ဒီယာ (idea) ဟု လည္းေကာင္း ေသာ့(တ္) (thought) ဟု လည္းေကာင္း
ေခၚေသာ စိတ္ဓမၼာရုံ၊ ဤမွ်ကုိသာ ေယဘုယ် ဆုိလုိၾကသည္။

အင္း …. တရားမွ်တမွဳရွိေအာင္ ေျပာရမည္ဆုိလွ်င္ေတာ့ …. ဂ်ာမန္စိတ္ပညာရွင္တုိ႕
၏ အင္းမစ္ဂ်္လက္စ္ေသာ့(တ္) (imageless Thought) ေခၚေသာ ေတြ႕ရွိခ်က္
တစ္ရပ္ရွိသည္။

ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေတြးျခင္း စိတ္ကူးျခင္းမွန္သမွ်၌ အာရုံေတြကို အသုံးျပဳၾက
ေၾကာင္း သိသည္မွာ ၾကာျပီ။ ဂ်ာမန္ စိတ္ပညာရွင္တုိ႕က အာရုံ … ပုိ တိတိက်က်
ဆုိရလွ်င္ ပသာဒရုပ္ ဓမၼာရုံေတြ၊ အတိတ္အာရုံ ဓမၼာရုံေတြ၊ အနာဂါတ္အာရုံ
ဓမၼာရုံေတြ မပါေသာ …. ကင္းေသာ ေတြးျခင္း တစ္မ်ဳိးရွိေၾကာင္း လက္ေတြ႕စမ္းသပ္
ျခင္း (experiment) မ်ားႏွင့္ ေဖၚျပ ေျပာဆုိၾကသည္။

ႏုိ႕ … အာရုံေတြ မပါေတာ့လွ်င္ အင္းမစ္ဂ်္လက္စ္ေသာ့(တ္) ေခၚ ေတြးျခင္း၌
ဘာက်န္ေတာ့ သနည္း ….။
ဘာက်န္ေတာ့သည္ကို ဂ်ာမန္စကားကသာ တတ္ႏိုင္ေသာ တစ္ခုတည္း ျဖစ္လ်က္
က ရွည္လ်ာစြာေသာ အမည္တစ္ခုကို သူတုိ႕ ေပးၾကသည္။ ဤအမည္ကို
အဂၤလိပ္ဘာသာႏွင့္ ျပန္ေသာအခါ
attitude that ….
ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
စိတ္၏ ညြတ္မွဳေလးတစ္ခု …။ စိတ္၏ အမူအရာ သက္သက္မွ်တစ္ခု ….။ ဤသုိ႕
ျမန္မာလုိ အဓိပၸါယ္ ရသည္။

အာရုံမဲ့ေသာ အေတြး(၀ါ) စိတ္အယဥ္ ရွိ မရွိက စိတ္ပညာ၏ ျပႆနာ။ ဒႆနိက
ေဗဒ၏ ျပႆနာ။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႕ ကဗ်ာ၏ ျပႆနာ မဟုတ္။ အဲ … ေျပာေတာ့
မေျပာႏုိင္ေသာ အရာဆုိသည္က ခက္သား။ ကာရန္မဲ့ ကဗ်ာဆုိတာမ်ဳိး လုပ္သကဲ့
သုိ႕ … အာရုံမဲ့ အေတြးကို ကဗ်ာစပ္လာၾကလွ်င္ေတာ့ … အင္း … ျပႆနာ၊
ျပႆနာေတြ ေကာင္းေကာင္းေတြ႕မည္။

ေယဘုယ်ေတြးျခင္း၊ စိတ္ကူးျခင္း တုိ႕၌ကား မင္တယ္လ္အင္းမစ္ဂ်္ေခၚ စိတ္အာရုံ
ေတြ၊ ပသာဒငါးပါး အာရုံေတြ၊ အတိတ္အာရုံေတြ၊ အနာဂါတ္ အာရုံေတြ ပါသည္။
ပုထုဇဥ္၏ အေတြးကုိ ေယဘုယ်အေတြးဟု ေခၚခြင့္ရွိလွ်င္ ကြ်န္ေတာ္ေခၚခ်င္ပါသည္။
ပုထုဇဥ္ ကဗ်ာဆရာ၏ အေတြး၌ အာရုံေတြ တပုံတေခါင္း ပါေနသည္။

ေၾသာ္ … အေတြးကိုပင္ စိတ္ကူးဟု ေခၚျပန္သည္။ ပုိမုိျပည့္စုံေအာင္ ေျပာရလွ်င္
စိတ္ကူးစိတ္သန္း။ စိတ္ကေလးေတြ ကူးခ်ီသန္းခ်ီ ျပဳသည္။ ဘာေတြ ၾကားဘူး
ကူးခ်ီသန္းခ်ီ ျပဳသနည္း ….။
အေျဖက …. အာရုံေတြၾကား … ။

အတိတ္အာရုံေတြဆီ ေရာက္လုိက္။ အနာဂါတ္ အာရုံေတြဆီ သြားလုိက္ ….။
ပသာဒအာရုံ တစ္ခုမွ အျခား ပသာဒအာရုံ တစ္ခုဆီ ကူးလုိက္။ အာရုံခ်င္း
ဆက္သြယ္လုိက္။ အာရုံခ်င္းႏွိဳင္းယွဥ္လုိက္ …။ အာရုံေဟာင္းေတြေပၚ အေျချပဳ
လ်က္ အာရုံသစ္ေတြ ပြားလုိက္။ သူရုိ႕ အေခၚ အုိင္ဒီယာေတြ၊ ေသာ့(တ္)ေတြ။
ကြ်န္ေတာ္တုိ႕ အေခၚ စိတ္ေတြ ေစတသိတ္ေတြ ျဖစ္လုိက္ …။

တဖန္ …။
ပုထုဇဥ္၏ အာရုံဆုိသည္က ပရမတ္အာရုံမဟုတ္။ ပညတ္အာရုံေတြ။ ဒိေ႒ဒိ႒မတၱံေတြ
မဟုတ္။ အတိတ္ အနာဂါတ္ မ်က္ေတာင္ခတ္ေနတာေတြ။

အတုိခ်ဳံ႕ဆုိရလွ်င္ အာရုံက ေပၚလာျပီဆုိလွ်င္ ၾကားေနသမားအျဖစ္ မေပၚ။ ဣ႒ေတြ
အနိ႒ေတြႏွင့္ တြဲျပီး ေပၚသည္။ သုခေတြ၊ ဒုကၡေတြ၊ ေသာမနႆ ေ၀ဒနာေတြ၊
ေဒါမနႆ ေ၀ဒနာေတြႏွင့္ တြဲလ်က္၊ ယွဥ္လ်က္၊ လုံးလ်က္ေထြးလ်က္ … ေပၚသည္။
သညကၡႏၶာ၊ ေ၀ဒနကၡႏၶာ၊ ၀ိညာဏကၡႏၶာေတြႏွင့္ ေပၚသည္။

ကဗ်ာဆရာေတြးလုိက္လွ်င္ အင္းမစ္ခ်္(၀ါ) အာရုံေတြ ပါမွန္းသိေၾကာင္း လက္၀ဲသုႏၵရ
အမတ္ၾကီးက ေျပာျပသြားခဲ့သည္။

(၁၀)
တခါတရံ ဤေလာက၌ အလြန္ထင္ရွားစြာ ရွိျပီး ျဖစ္ေနေသာအရာတုိ႕ကုိ အထူး
ခ်ဲ႕ထြင္ ဖြင့္ဆုိမေနေတာ့ဘဲ ရွိေနသည္ကုိ ရွိေနသည့္အတုိင္း ထားလ်က္ ကုိင္
တြယ္ အသုံးခ်ေနတတ္ၾကသည္။

အင္မစ္ဂ်ရီ (၀ါ) အာရုံ ပုံရိပ္သြန္းထုလုပ္ကုိင္ျခင္း ကိစၥသည္ ျမန္မာကဗ်ာ
ေလာက၌ အထူးခ်ဲ႕ထြင္ ဖြင့္ဆုိမေနေတာ့ဘဲ ကိုင္တြယ္ အသုံးခ်ေနေသာ
အတတ္ပညာ တစ္ခုျဖစ္ေနသည္မွာ ၾကာျပီ။

(ဆက္ရန္ …။)

(မွတ္ခ်က္။ ။
ကြယ္လြန္သူ ဆရာတကၠသုိလ္ဘုန္းႏူိင္၏ စာေပမ်ားကို ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
မူပုိင္ခြင့္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ဆရာတကၠသုိလ္ဘုန္းႏူိင္၏ မိသားစု၀င္ တစ္ဦးဦးကျဖစ္ေစ၊
စာေပအေပၚ တန္ဖုိးထားသူမ်ားက ျဖစ္ေစ ကြ်န္ေတာ္၏ အင္တာနက္ အီေမးလ္
လိပ္စာ ko.aungdk@gmail.com အား တစုံတရာ ကန္႕ကြက္ခဲ့လွ်င္ ယခုတင္ျပပါ
ပို႕စ္မ်ားအား ျပန္လည္ျဖဳတ္ခ်ေပးရန္ အဆင့္သင့္ ရွိပါသည္။ …. စစ္ျငိမ္းဒီေရ ။)