ခပ္သိမ္းကလ်ာ ရွဳဖြယ္သာတည္း

(မွတ္ခ်က္။ ။ ယခင္က အပိုင္း(၁)မွ အပုိင္း(၄) အထိ ဤေနရာ၊ အပုိင္း(၉)မွ အပုိင္း
(၁၃) အထိကုိ ဤေနရာ၊ အပုိင္း(၄၁)ကုိ ဤေနရာ မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထား ပါသည္။
ကြယ္လြန္သူ ဆရာတကၠသိုလ္ဘုန္းႏုိင္၏ ယင္းစာအုပ္မွာ ယခုအခါ ရွားပါးစာေပ
စာရင္း၀င္ စာအုပ္ တစ္အုပ္ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ အပုိင္းအခ်ဳိ႕ကို ေလ့လာႏုိင္ရန္
တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။)

(၄၃)
စာေပ၊ စာေပသေဘာတရား၊ စာေပေ၀ဖန္ေရး ဟူေသာ လုပ္ငန္းသုံးရပ္တြင္
စာေပက အလ်င္ ေပၚရသည္။

ပေလတုိတုိ႕၊ အရစၥတုိတယ္လ္တုိ႕၏ စာေပသေဘာတရားေတြ၊ စာေပေ၀ဖန္ေရး
ေတြ မေပၚမီကတည္းက ဟုိးမာတုိ႕၊ ဟီးဆီယက္စ္တုိ႕၊ ပင္ဒါတုိ႕၊ ဆုိဖက္ကလီးဇ္
တုိ႕၏ စာေပေတြက ရွိႏွင့္ခဲ့သည္။

စာေပ ဟူေသာ ရွဳစရာ၊ ရွဳကြက္၊ ရွဳအပ္ေသာ အရာ ရွိႏွင့္ပါမွ စာေပသေဘာတရား
တုိ႕၊ စာေပေ၀ဖန္ေရးတုိ႕ ဆုိသည့္ ရွဳတတ္ေသာ အရာက ေနာက္မွ လုိက္လာသည္။

ဗားဂ်ီးလ္ေၾကာင့္ ေရာမစာေပ ဟူသည္ ပီပီျပင္ျပင္၊ ထင္ထင္ရွားရွား၊ ခုိင္ခုိင္မာမာ၊
စည္စည္ပင္ပင္၊ ေ၀ေ၀ဆာဆာ ျဖစ္လာခဲ့သည္။

အနႏၱသူရိယကုိ ကြ်န္ေတာ္တုိ႕ ျမန္မာေတြ ၾကည္ညိဳ၊ ရုိေသ၊ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏုိးၾကသကဲ့
သုိ႕ ဗားဂ်ီးလ္ကို ေရာမေတြေရာ၊ ေခတ္အီတာလ်ံမ်ားပါ ၾကည္ညိဳ၊ ရုိေသ၊ ခ်စ္ခင္
ျမတ္ႏုိးၾကသည္။

အလြန္ ထူးဆန္းသည့္ အျဖစ္တစ္ခုကလည္း ရွိေနသည္။
ဗားဂ်ီးလ္သည္ ခရစ္ေတာ္ မဖြားမီ ႏွစ္- ၇၀ တြင္ ေမြးျပီး ခရစ္ေတာ္ မဖြားမီ ႏွစ္-
၁၉ တြင္ ကြယ္လြန္သည္။ သုိ႕ရာတြင္ သူ၏ အက္ကေလာစ္ ကဗ်ာၾကီး စတုတၳပုိင္း
တြင္ အပုိဒ္ တစ္ပုိဒ္က ခရစ္ေတာ္ ေမြးဖြားမည္ကုိ ၾကိဳတင္ နိမိတ္ဖတ္ သိထား
သကဲ့သုိ႕ ျဖစ္ေန၏။ ဤအပုိဒ္ကုိ ဗားဂ်ီးလ္ ေရးမွန္းသာ မသိလွ်င္ ေႏွာင္းေခတ္
ခရစ္ယာန္ သူေတာ္စင္ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦး ေရးသည္ဟုသာ ဆုိမိၾကမည္။

ေရးထားပုံက လွပသည္။ ခမ္းနားသည္။ က်က္သေရ မဂၤလာ ရွိသည္။ ေမွ်ာ္လင့္
ဖြယ္ အားတက္ဖြယ္ ျပည့္၀သည္။ ဖတ္မိသူကုိ သဒၶါရႊင္လန္း စိတ္ခ်မ္းေျမ့ေစသည္။
အေၾကာင္းအရာက ဤကမၻာေျမသုိ႕ ျငိမ္းခ်မ္းျခင္း စုိးမုိးသည့္ ေခတ္ထူးေခတ္ျမတ္
ကို သယ္ေဆာင္ ခ်ီးျမွင့္ေပးမည့္ ကေလးငယ္ တစ္ဦး ဖြားသန္႕စင္သည့္ အေၾကာင္း
တည္း။

ထုိအေၾကာင္းေၾကာင့္ ေႏွာင္းေခတ္ ခရစ္ယာန္ ဘာသာ၀င္ မ်ားကလည္း ဗားဂ်ီးလ္
ကုိ ရုိေသေလးစားၾကသည္။ ေရာမအင္ပါယာ ေခတ္ကုန္ျပီးေနာက္ လုိက္လာေသာ
အလယ္ေခတ္မ်ား တေလွ်ာက္လုံး၌ ပညာရွင္တုိ႕သည္ ခရစ္ယာန္ သမၼာက်မ္းစာ
ႏွင့္ ခရစ္ယာန္ သူေတာ္စင္ ဖခင္ၾကီးမ်ား၏ အဆုံးအမမ်ားကို သိၾကသကဲ့သုိ႕ပင္
ဗားဂ်ီးလ္၏ စာေတြကိုလည္း သိၾကသည္ဆုိ၏။ ဗားဂ်ီးလ္၏ အႏုပညာ ၾသဇာသည္
လည္း ရွိတ္စပီးယားကိုပင္ လႊမ္းမုိးေလသည္။ ဗားဂ်ီးလ္သည္ ကဗ်ာေတြကိုသာ
စပ္ခဲ့သည္။ စာေပသေဘာတရားေတြ၊ စာေပေ၀ဖန္ေရးေတြ မလုပ္ခဲ့။

ေရာမစကား လက္တင္ဘာသာျဖင့္ စာေပသေဘာတရား၊ စာေပေ၀ဖန္ေရးကို စျပဳ
သူကား ဗားဂ်ီးလ္၏ ေခတ္ျပိဳင္လည္းျဖစ္၊ မိတ္ေဆြလည္းျဖစ္သူ ေဟာရစ္(စ္) ျဖစ္
ေလသည္။ ေဟာရစ္(စ္)ကို ယေန႕အထိ တကမၻာလုံးက ေဟာရစ္(စ္)ဟု ေခၚေန
ၾကေသာ္လည္း သူ႕နာမည္ရင္းကား “က၀င္းတက္စ္ ဟေရးရွက္စ္ ဖလက္ကက္စ္”
(Quintus Horatius Flaccus) ျဖစ္သည္။

ဗားဂ်ီးလ္တို႕၊ ေဟာရစ္(စ္)တုိ႕က အင္ပုိင္ယာေခတ္မွာ လူျဖစ္ၾကသည္။ ဧကရာဇ္
ဆီးဇာဘုရင္ ကိုယ္တုိင္ျဖစ္ေစ၊ နန္းတြင္း ၀င္ဆံ့သူ မွဴးမတ္ၾကီး တစ္ဦးဦးက ျဖစ္ေစ
ေျမွာက္စားပါမွ ကဗ်ာဆရာေတြ အရာေရာက္ေသာေခတ္ ျဖစ္သည္။

ေဟာရစ္(စ္)ကို ဗားဂ်ီးလ္က မက္စင္နက္စ္ (Maeceenas) ဆုိေသာ ပုဂၢိဳလ္ၾကီးႏွင့္
မိတ္ဖြဲ႕ေပးသည္။ မက္စင္နက္စ္သည္ ခ်မ္းလည္း ခ်မ္းသာျပီး ပညာလည္း တတ္
သည္။ ၾသဂတ္စတက္စ္ ဧကရာဇ္၏ တန္ခုိးၾသဇာၾကီးသူ မင္းတုိင္ပင္ ပုဂၢိဳလ္ၾကီး
လည္း ျဖစ္၏။ စာေပ ပညာရွင္တုိ႕ကို ၾကည္ညိဳေလးစား ခ်ီးေျမွာက္ေနသူလည္း
ျဖစ္၏။

မိမိဘာသာမိမိ ပါရမီရွင္ျဖစ္ေသာ္လည္း မိတ္ေဆြျဖစ္သူ အရွင္မဟာသီလ၀ံသႏွင့္
ပက္သက္ျပီးမွသာ အရွင္ဥတၱမေက်ာ္သည္ အင္း၀ ေရႊနန္းေတာ္၀ယ္ ထင္ရွားလာ
ခဲ့ရသကဲ့သုိ႕ ဗားဂ်ီးလ္၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ေဟာရစ္(စ္)သည္လည္း ေရာမနန္းေတာ္
ႏွင့္ ေရာမလူ႕ေဘာင္တြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာ ေနရာရလာခဲ့၏။

ေရာမ အထက္တန္းလႊာမ်ားသည္ ေခါမစာေပေတြကုိ သိသင့္သမွ် သိျပီး ေလစား
ၾကသည္မွာ မွန္၏။ သုိ႕ရာတြင္ သူတုိ႕သိၾကသည္မွာ မျပည့္စုံ မေလးနက္လွ။ အခ်ဳိ႕
ဆုိလွ်င္ လူအထင္ၾကီးခံရရုံမွ်သာ အေပၚယံ သိၾကသည္။ သိသမွ်ႏွင့္ ဘ၀င္ျမင့္
သူတုိ႕က မသိသူမ်ားကို အထင္ေသး အျမင္ေသးႏွင့္ အေပၚစီးက ဆက္ဆံခ်င္ၾက
ေသးသည္။ ထုိ႕အျပင္ မင္းက စာေပေျမွာက္စားေသာအခါ စာေပလူလည္ လုပ္စား
သူမ်ား (Literary pretenders) လည္း ရွိလာ၏။ စာေပလူလည္ လုပ္စားသူမ်ား
သည္ ေဟာရစ္(စ္)တုိ႕ေခတ္မွာမူ မဟုတ္။ ေခတ္တုိင္းတြင္ ရွိတတ္ေပရာ သူတုိ႕
စာရင္းကို ေဖာ္ျပခ်င္ ပါသည္။

(၁)ပုိးအစ္တက္စတာ (Poetaster)
ဤအမ်ဳိးအစားက ကဗ်ာဆရာ အညံ့စားမ်ားကို ေခၚသည္။ ကာရန္ေလးေတြ
သုံးတတ္၊ စာလုံးေလးေတြ စီတတ္၊ စပ္ထုံးစပ္နည္း ေလးေတြ တတ္ရုံႏွင့္ ကဗ်ာ
ဆရာ လုပ္ေနသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သူတုိ႕ကုိ ရုိင္းမက္စတာ (rhymester) ဟု
လည္းေကာင္း၊ ဗားဆီဖုိင္းယာ (versifier) ဟု လည္းေကာင္း ေခၚေသးသည္။
ရုိင္းမက္စတာ ဆုိသည္မွာ ကာရန္စပ္တတ္သူ ျဖစ္သည္။ ဗားဆီဖုိင္းယာ ဆုိသည္က
ကဗ်ာႏွင့္တူေသာ ပုံဏၭာန္သက္သက္ကိုသာ ဖြဲ႕တတ္ ေဆာက္တတ္သူ ျဖစ္သည္။
အေတြး၏အလွ၊ စာလုံး၏ အလွ၊ ထုိအလွႏွစ္ပါး၏ အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳမွဳ၊
အေတြးေကာင္းျခင္း၊ အေရးေကာင္းျခင္း၊ ထုိေကာင္းျခင္းႏွစ္ပါး၏ ခြဲမရေအာင္
စည္းရုံးေနမွဳ၊ စကားေျပႏွင့္ လည္းေကာင္း။ အျခားနည္းႏွင့္ လည္းေကာင္း
ေျပာမရေအာင္ အမွန္တရားတုိ႕ကုိ ကဗ်ာႏွင့္ ေျပာျပႏုိင္မွဳ စသည္ စသည့္ ပိုးအက္တ္
(Poet)ဟု ေခၚသည့္ ကဗ်ာဆရာစစ္စစ္တုိ႕၏ အရည္အခ်င္းေတြသည္ ရုိင္းမက္
စတာေတြ၊ ဗားဆီဖုိင္းယာေတြမွာ မရွိ။ မရွိမသာ မရွိသည္၊ သူတုိ႕က တခါတရံ
ေခတ္စကားႏွင့္ ေျပာရလွ်င္ “က်ယ္” တတ္ခ်င္ေသးသည္။ “လမ္း”ကုိ “ပန္းတုိင္”
ထင္ျပီး အေက်နပ္ၾကီး ေက်နပ္၍လည္း ေနတတ္ေသးသည္။ ပိုးအက္တက္စတာ
ကို ကဗ်ာဆေယာင္ ဟု ဘာသာျပန္ေသာ္ သင့္မည္ထင္၏။

(၂)ခရစ္တစ္ကက္စတာ (Criticaster)
ဤအမ်ဳိးအစားက မျပည့္၀ေသာ၊ မကြ်မ္းက်င္ေသာ စာေပ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ
အညံ့စားမ်ားကို ေခၚသည္။ စဥ္းစားခ်င့္ခ်ိန္မွဳ အားနည္းျပီး တစ္ဖက္ေစာင္းနင္း
ေျပာတတ္သည္။ တခါတရံ ကုိယ္ေျပာခ်င္၍သာ ေျပာလုိက္သည္။ ကုိယ္ဘာေျပာ
၍ ဘာေျပာေနသည္ကို ကုိယ္မသိ။ သူက ဘာေျပာေနသည္ကိုလည္း တကယ္
အဟုတ္ သိခ်င္မွ သိသည္။ ေ၀ဖန္ေရး ဆုိေသာ “ပညာ” သေဘာကို အျပစ္ရွာ
ျခင္းဆုိသည့္ “ေဒါ” ႏွင့္ ေရာတတ္သည္။ ဆင္တစ္ေကာင္လုံးထက္ ႏွာေမာင္း
တစ္ခု စမ္း၊ နားရြက္တစ္ဖက္ ကိုင္၊ အျမီွးတစ္ေခ်ာင္း ဆြဲၾကည့္ျပီး လုိရာ ေကာက္
ခ်က္ ဆြဲတတ္သည္။ ကဲ့ရဲ႕ရမည္ကို ခ်ီးမြမ္းျပီး ခ်ီးမြမ္းရမည္ကုိ ကဲ့ရဲ႕တတ္သည္။
ခရစ္တစ္ (Critic) ဟုေခၚေသာ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ စစ္စစ္တုိ႕၌ရွိေသာ သီလ၊ သမာဓိ၊
ပညာ တရားတုိ႕ ခရစ္တစ္ကက္စတာမ်ား၌ မရွိ၊ ခရစ္တစ္ကက္စတာကို လည္း
ေ၀ဖန္ေရး ဆေယာင္ ဟု ဘာသာျပန္ေသာ္ သင့္မည္ထင္၏။

(၃)လုိင္းဘလား (Libeller)
ဤအမ်ဳိးအစားကား ေၾကာက္စရာ အေကာင္းဆုံး ျဖစ္ေလသည္။ သူတုိ႕ကား
သေရဖ်က္သမားမ်ား ျဖစ္ၾက၏။ ဟုတ္ဟုတ္ မဟုတ္ဟုတ္ သူတပါး၏ စာေပေတြကုိ
ဆႏၵ၊ ေဒါသ၊ ဘယာ၊ ေမာဟ၊ အဂတိတရား တစ္ပါးပါးႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ ေလးပါးလုံးႏွင့္
ျဖစ္ေစ မေလာက္ေသးဟု ထင္လွ်င္ ဣႆာႏွင့္ မစၦရိယ ႏွစ္ပါးႏွင့္ လက္နက္ထပ္
ျဖည့္၍ လုပ္ၾကံ ဖ်က္ဆီးတတ္သည္။ သူတပါး၏ စာေပေတြ ဂုဏ္ရည္ညိွဳးႏြမ္းမွ၊
သူတပါး စိတ္ဆင္းရဲမွ စား၀င္အိပ္ေပ်ာ္ျပီး ဘ၀အဓိပၸါယ္ႏွင့္ အရသာကို ျမိန္ျမိန္
ရွက္ရွက္ ေတြ႕ရွိ ခံစားရရွာသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

(၄)အက္စ္သီးတ္ (Aesthete)
ဤအမ်ဳိးအစားကား အႏုပညာ အာရုံခံစြမ္းႏုိင္မွဳ တန္ဖုိးကုိ လုိသည္ထက္
ျမွင့္ေျမွာက္ ခ်ဲ႕ကားေလ့ရွိသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အႏုပညာသည္ အႏုပညာအတြက္၊
အႏုပညာမွတပါး အျခားေကာင္းရာ၊ ျမင့္ျမတ္ရာ မရွိဟု ဆုိကာ အႏုပညာ ကိုးကြယ္
မွဳ ဘာသာေရးဂုိဏ္းေထာင္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အႏုပညာကို စိတ္ကူးယဥ္မွဳႏွင့္
ေရာေထြးကာ “ေျမမွလြတ္ေသာ … သာ၍လြတ္ေသာ”၊ စိတၱဇဘုံ၌“လြတ္” ေနၾကသူ၊
“ေပါက္” ေနၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အႏုပညာ လူလြန္သားမ်ားဟု ဘာသာျပန္
ေသာ္ သင့္၏ထင္သည္။

စာေပကို လူလည္လုပ္စားသူမ်ား၏ အႏၱရာယ္မွ မည္သုိ႕ ကာကြယ္မည္နည္း။
စာေပအေၾကာင္း ဟုတ္တိပတ္တိ၊ ေရေရလည္လည္၊ ျပည့္ျပည့္စုံစုံ၊ ႏွိဳက္ႏွိဳက္ႏွဲႏွဲ
ေျပာျပျခင္းျဖင့္သာ ကာကြယ္ႏုိင္သည္။

ေရာမ ၾသဂက္စတန္ေခတ္၌ ဤတာ၀န္ကို ေဟာရစ္(စ္)က ထမ္းခဲ့သည္။
ထုိအခ်ိန္၌ ေဟာရစ္(စ္)သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကား ေအာင္ျမင္ေသာ ကဗ်ာဆရာၾကီး
ျဖစ္ေနေပျပီ။ သူသည္ အုိးဒ္ ဟုေခၚေသာ ကဗ်ာမ်ဳိး ေလးအုပ္၊ အက္ပုိးဒ္ ဟုေခၚေသာ
ကဗ်ာမ်ဳိး တစ္အုပ္၊ သေရာ္စာ ႏွစ္အုပ္၊ ဆုံးမ အၾကံေပးရန္ ေရးသည့္ ေမတၱာစာဟန္
ႏွင့္ တူေသာ အိပစ္ဆယ္လ္ (Epistle) ေခၚ ကဗ်ာမ်ဳိး ႏွစ္အုပ္ ေရးခဲ့ျပီးျပီ။

သူ႕ဘ၀ ဇာတ္သိမ္းခ်ိန္ အပုိင္းတြင္း၌ ကမၻာအတြက္ပင္ အေမြပမာ ျဖစ္ေသာ ကဗ်ာ
ရွည္ၾကီး တစ္ပုဒ္ကို ေရးသည္။ မူလက ထုိကဗ်ာအရွည္ၾကီး၏ အမည္မွာ အီပစ္(စ္)
တလာ အက္ဒ္ ပီဆနီးစ္ (Epistola ad Pisones) ျဖစ္ေသာ္လည္း ေႏွာင္းေခတ္မ်ား
တြင္ကား အားစ္ပိုးအက္တီးက (Ars Poetica) ဟု ေက်ာ္ၾကားလာသည္။ ကဗ်ာအႏု
ပညာဟု ဘာသာျပန္ရမည္ ထင္သည္။ သာမန္ ကဗ်ာ မဟုတ္။ ကဗ်ာစနစ္ႏွင့္
ေရးထားေသာ ကဗ်ာပညာက်မ္းၾကီး ျဖစ္ေလသည္။ အေနာက္ႏုိင္ငံ စာေပသမုိင္း
တြင္ အရစၥတုိတယ္လ္၏ ပိုးအက္တစ္(စ္) က်မ္းႏွင့္ ယွဥ္ယွဥ္ေျပာရေသာ ဂုဏ္ျမင့္
သည့္ က်မ္းၾကီး ျဖစ္ေလသည္။

အားစ္ပိုးအက္တီးကျဖင့္ ေဟာရစ္(စ္)သည္ စာေပလူလည္ လုပ္စားသူမ်ား၏
အႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္သည္။ ေရာမ မ်ဳိးဆက္သစ္ ကဗ်ာဆရာမ်ားကို အေျခခံပညာ
ေကာင္းေကာင္း ေပးသည္။ အေပၚယံ လွ်ပ္သိရုံႏွင့္ ဘ၀ျမင့္ေနၾကေသာ ေရာမ
ပညာတတ္ အထက္တန္းလႊာမ်ားကိုလည္း ဆုံးမဟန္ ရွိ၏။

အထက္တစ္ေနရာက ဆုိခဲ့သည္အတုိင္း ေရာမလူမ်ဳိးတုိ႕၌ ေခါမလူမ်ဳိးတုိ႕၏
ပါရမီမ်ဳိး မရွိ။ ေဟာရစ္(စ္)၌လည္း ပေလတုိတုိ႕၊ အရစၥတုိတယ္လ္တုိ႕၌ ရွိေသာ
ပါရမီမ်ဳိး မရွိ။ ပေလတုိတုိ႕၊ အရစၥတုိတယ္လ္တုိ႕၏ ပါရမီမ်ဳိး ဆုိသည္မွာ
ကုိယ္ပုိင္ စူးစမ္း ေတြးေခၚေျမာ္ျမင့္ႏုိင္စြမ္း ပါရမီ ျဖစ္ေလသည္။ အက္သစ္(စ္)
ပညာအေၾကာင္း၊ မက္တာဖီးဆစ္ဇ္ပညာ အေၾကာင္းတုိ႕ကုိ အထက္ေဆာင္း
ပါးမ်ားတြင္ ကြ်န္ေတာ္ ရွင္းျပခဲ့ျပီးျပီ။ အဲသည့္ ပညာပုိင္းဆုိင္ရာ ပါရမီမ်ဳိးကား
ေဟာရစ္(စ္)တြင္ မရွိ။

သုိ႕ရာတြင္ သူ တတ္ႏုိင္သည္ကို အတတ္ႏုိင္ဆုံး ေဟာရစ္(စ္) လုပ္ခဲ့သည္။
ဆုိခဲ့ျပီးသည့္အတုိင္း အရစၥတုိတယ္လ္၏ က်မ္းမ်ားက ေပ်ာက္ကြယ္ေနသည္။
သုိ႕ရာတြင္ ဟုိးမာတုိ႕၏ ကဗ်ာမ်ား၊ ဆုိဖက္ကလီးဇ္ တုိ႕၏ ျပဇာတ္မ်ားကား
ဆိတ္သုဥ္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္ဟု မဆုိႏုိင္။ ဗားဂ်ီးလ္တုိ႕၊ ေဟာရစ္(စ္)
တုိ႕က ေခါမကဗ်ာေတြ၊ စာေတြကို သိသည္။ သူမ်ားထက္ ပိုသိသည္။

စာေပ သေဘာတရားအပုိင္းတြင္ အရစၥတုိတယ္လ္၏ တပည့္ ပယ္ရီပတတ္တစ္(စ္)
တုိ႕၏ ေဟာေျပာသင္ၾကားခ်က္တုိ႕က ဟုိတစြန္း သည္တစ က်န္ေနေသးသည္။
ေဟာရစ္(စ္)သည္ ပယ္ရီပတတ္တစ္(စ္)တုိ႕အနက္ ထင္ရွားေသာ နီးအုိတုိလဲမက္စ္
၏ က်မ္းမ်ားကို ဖတ္ဖူးသည္။ အားစ္ပုိးအက္တီးကသည္ နီးအုိတုိလဲမက္စ္၏
“ကဗ်ာဟူသည္” ကို အဓိပၸါယ္ရေသာ ပက္ရီပုိးအင္ေမးရွင္း (Peri Poemation)
က်မ္းပါ အေရးၾကီးေသာ နည္းနိသွ်ဆုိင္ရာ အဆုိအမိန္႕အခ်ဳိ႕ကို အႏွစ္အသားျပဳ
ခ်ဳံ႕ဆုိထားျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ေ၀ဖန္ခ်က္ ရွိသည္။

အားစ္ပိုးအက္တီးကတြင္ စာေပသေဘာတရားေတြကုိ အရစၥတုိတယ္လ္ကဲ့သုိ႕
ေဟာရစ္(စ္)က မက္တာဖစ္ဆစ္ဇ္ ပညာေတြ ဘာေတြႏွင့္ မေျပာ။ ေဟာရစ္(စ္)
က ႏွိဳက္ႏွဲေသာ ပုစၦာထုတ္ျခင္း၌ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ႏွိဳက္ခြ်တ္ကုတ္ကတ္
စစ္ေပါက္ေတြးေခၚ ေျမာ္ျမင္ရန္ေသာ္ လည္းေကာင္း ၀ါသနာ မပါ။

သူတုိ႕ကိစၥကား လက္ေတြ႕ကိစၥ ျဖစ္ေနသည္။ ကဗ်ာေကာင္း ဆုိသည္ အဘယ္
နည္း၊ ကဗ်ာေကာင္းေတြကို ဘယ္ပုံ နားလည္ရမည္နည္း။ ကဗ်ာေကာင္း စပ္
ခ်င္သူေတြ ဘာလုပ္ရမည္နည္း။ ဤသည္တုိ႕ကား သူ အာရုံျပဳသည့္ ကိစၥမ်ား
ျဖစ္ၾကသည္။

သူ႕ေလ့လာမွဳ၊ သူ႕အေတြ႕အၾကံဳအရ သူယုံၾကည္ထားသည္တုိ႕ ရွိသည္။
သူ ယုံထားသည္တုိ႕ကို ဒႆနနည္းက် ရွင္းျပမေနေတာ့ဘဲ အရွိတရား
အမွန္တရားအျဖစ္ အေျချပဳလ်က္ အားကုိးအားထားအျဖစ္ သုံးႏုိင္ေသာ
ပုံေသနည္းမ်ားကို ထုတ္ျပသည္။ သူ ယုံထားသည္ကား ေခါမ ဂႏၱ၀င္ စာၾကီး
ေပၾကီးမ်ား၏ ေကာင္းမြန္ျပည့္စုံျခင္း ဟူေသာ အခ်က္ ျဖစ္သည္။ ဤယုံၾကည္ခ်က္
သည္ သူ႕စာေပ သေဘာတရား၏ အႏွစ္အသား ျဖစ္သည္။ သူ႕စာေပ ေ၀ဖန္ေရး
အတြက္ စံျဖစ္သည္။

ဤေနရာ၌ ပေလတုိၾကီးတုိ႕ အရစၥတုိတယ္လ္တုိ႕၏ သေဘာတရားေတြကို သူ
ႏွစ္ျခိဳက္သကဲ့သုိ႕ ျပဳျပင္ျပီး အသုံးခ်သည္။ ပေလတုိၾကီး ေျပာခဲ့ေသာ အာရုံသိလြန္
“သေဘာ” ကို စာဖတ္သူမ်ား မွတ္မိမည္ ထင္ပါ၏။ အာရုံသိလြန္ “သေဘာ”သည္
သာ ျပီးေျမာက္ေသာ “အလွ” ျဖစ္ပါသည္။ တဖန္ … အရစၥတုိတယ္လ္ကလည္း
ျပဇာတ္ကို ျပီးေျမာက္ျပည့္စုံေသာ ကဗ်ာအျဖစ္ ဆုိခဲ့သည္။ ဤအဆုိႏွစ္ခု ေပါင္းလုိက္
ေသာအခါ ေဟာရစ္(စ္)၏ အေျခခံ ယုံၾကည္မွဳ ျဖစ္လာသည္။

ေဟာရစ္(စ္)၏ ယုံၾကည္ခ်က္အရ ျပီးေျမာက္ေသာ အလွေတြသည္ ေခါမ ဂႏၱ၀င္
စာေတြမွာ ရွိေနသည္။ ေခါမ ဂႏၱ၀င္ စာေတြမွ ပုံသဏၭာန္ေတြသည္ အျမင့္ဆုံးအဆင့္
သုိ႕ ေရာက္ရွိေနၾကေသာ ျပီးေျမာက္ျပည့္စုံျခင္းေတြ ျဖစ္သည္။ သည္ေတာ့ …
“တုၾက”။ အမွန္တရားေတြ ဘာေတြဆုိသည္ကို တုခုိင္းသည္ မဟုတ္၊ ေခါမ ဂႏၱ၀င္
စာေပေတြကို တုခုိင္းသည္။ အရစၥတုိတယ္လ္ လက္ထက္က စာေပပုံသဏၭာန္ ဟူ၍
စံျပဳေသာ အဓိကပုံသဏၭာန္ သုံးမ်ဳိးသာ ရွိသည္။ အက္ပစ္ကဗ်ာ၊ ထရက္ဂ်ဒီ ျပဇာတ္
ႏွင့္ ကြန္မဒီ ျပဇာတ္တုိ႕ ျဖစ္ၾက၏။

ေဟာရစ္(စ္) လက္ထက္တြင္ကား ပုံသဏၭာန္ေတြ ပြားမ်ားလာသည္။ ယင္းတုိ႕ကား
အက္ပစ္ကဗ်ာ၊ ထရက္ဂ်ဒီျပဇာတ္၊ ကြန္မဒီျပဇာတ္၊ လုိင္းရစ္ ကဗ်ာ၊ ပက္စတားရဲလ္
ကဗ်ာ၊ သေရာ္စာကဗ်ာ၊ အယ္လ္လက္ဂ်ီေခၚ လြမ္းဆြတ္ ဂုဏ္ျပဳကဗ်ာ၊ အက္ပရမ္
(Epigram)ေခၚ ဇ၀နဉာဏ္ျပ ဟာသေႏွာ သေရာ္စာ ကဗ်ာတုိ႕ကုိ ျဖစ္ၾက၏။

ယင္းသုိ႕လွ်င္ တည္တံ့ခုိင္ျမဲျပီးျဖစ္ေသာ စာေပပုံသဏၭာန္တုိ႕၌ သူ႕အမ်ဳိးအစား
အလုိက္ စံျပဂုဏ္တန္ဖုိး (Normative Value)ေတြ ကိန္းေနသည္ဟု ေဟာရစ္(စ္)
က ယုံၾကည္သည္။ ထုိသုိ႕ စံျပဂုဏ္တန္ဖုိး ကိုယ္စီရွိေသာ စာေပပုံသဏၭာန္တုိင္း၌
ထုံးမီစံက်မွဳ ရွိသည္။ ထုံးမီစံက်မွဳဆုိသည္မွာ အရုိးအစဥ္ႏွင့္ ညီညြတ္ျခင္း ျဖစ္ျပီး
လက္တင္ဘာသာျဖင့္ ဒစ္ေကာ္ရမ္ (Decorum) ဟု ေခၚသည္။

ေဟာရစ္(စ္)၏ စာေပ၀ါဒကို ဂႏၱ၀င္၀ါဒဟု ေခၚသည္။ ဂႏၱ၀င္၀ါဒသည္ ထုံးမီစံက်မွဳ
ကုိ ကိုးကြယ္သည္။ ထုံးမီစံက်မွဳ ၀ါဒမွ ျဖာဆင္းလာေသာ ၀ါဒကား အတုယူေရး
ျဖစ္သည္။ ဤအတုယူေရး ၀ါဒမွ (မီးမစ္ဆစ္)ကား ပေလတုိတုိ႕ အရစၥတုိတယ္လ္
တုိ႕ ေျပာေသာ တုျခင္းမ်ဳိး မဟုတ္။ ေခါမ ဂႏၱ၀င္ စာေပတုိ႕ကို မီေအာင္လုိက္တုေရး
ျဖစ္သည္။

ကဗ်ာကို နားလည္ခ်င္သူ၊ ကဗ်ာ စပ္တတ္ခ်င္သူေတြ အတြက္ ေဟာရစ္(စ္)က
တစ္ေနရာတြင္ ……
“ဆုိကေရးတီးဇ္၏ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြက သင့္ကုိ ဉာဏ္ဖြင့္ေပးလိမ့္မည္”
ဟု လည္းေကာင္း၊ အျခား တစ္ေနရာတြင္ …..
“ဟုိးမာ၏ စာေတြကို ဖတ္၍ ၾကည္ႏူးသာယာပါ။ ဟုိးမာ၏ စာေတြကို ေန႕မွာ ဖတ္
ျပီး ညမွာ ႏွလုံးသြင္းဆင္ျခင္ပါ”
ဟု လည္းေကာင္း ဆုိခဲ့၏။

ဤနည္းေပးလမ္းညႊန္းခ်က္ ႏွစ္ခုကို ဖတ္ျပီး ကြ်န္ေတာ္ မၾကာခဏ ျပံဳးမိ၏။
အခ်ိန္ဟူသည္ ဖုံးလႊမ္းတတ္ပါတကား၊ အခ်ိန္ၾကာလွ်င္ သေဘာတရားေတြလည္း
ေရာယွက္ ေျပာင္းလဲတတ္ပါတကား။ ဆုိကေရးတီးဇ္တုိ႕၊ ပေလတုိတုိ႕က ကဗ်ာကို
အထင္ၾကီးၾကသူေတြ မဟုတ္။ ဟုိးမာကုိ ခ်ီးမြမ္းၾကသူေတြ မဟုတ္။ ကဗ်ာဆရာသည္
အသိဉာဏ္ လက္လြတ္ျပီး ဘုရားသခင္၏ တန္ခုိးေတာ္ ၀င္ကိန္းခုိက္ မိမိ မသိေသာ
အရာေတြ ေလွ်ာက္ေျပာသည္ ဆုိေသာ စကားမွာ သေရာ္ျခင္း တ၀က္(half cynically)
ႏွင့္ ေျပာခဲ့ေသာ စကား ျဖစ္၏။

ဗားဂ်ီးလ္တုိ႕၊ ေဟာရစ္(စ္)တုိ႕မွ စ’ကာ ေႏွာင္းလူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ယင္းစကား
ကုိ အေကာင္းေျပာေသာ စကားဟု ယုံၾကည္သည္။ ထားပါေတာ့ ….။ မည္သုိ႕ျဖစ္ေစ
ေဟာရစ္(စ္)၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ေခါမ ဂႏၱ၀င္စာေပေတြ အေၾကာင္း ေရာမေတြ ပုိမုိ
စနစ္တက်စြာ သိၾကရသည္။ မီွျငမ္းျပဳဖြယ္ ေရးထုံေရးနည္း၊ စပ္ထုံးစပ္နည္းေတြ သိ
ၾကရသည္။ ေ၀ဖန္ေရး၌ အသုံးျပဳရန္ စံေတြ၊ ေပတံေတြ ရၾကသည္။ ဤေနရာတြင္
ေဟာရစ္(စ္)သည္ ေခတ္ျပိဳင္ ေရာမမ်ားကုိသာမက ေႏွာင္းေခတ္ ဥေရာပသားေတြ
ကိုလည္း မ်ားစြာ ေက်းဇူးျပဳခဲ့သည္။ ေႏွာင္းေခတ္ ဥေရာပ၌ လႊမ္းမုိး ၾကီးစုိးသည္မွာ
ေခါမ ဘာသာစကားမဟုတ္၊ လက္တင္ဘာသာစကားသာ ျဖစ္ေလသည္။ လက္တင္
ဘာသာျဖင့္ ေရးခဲ့ေသာ ေဟာရစ္(စ္)၏ အားစ္ပုိးအက္တီးကကုိ ဖတ္၍ ေခါမ ဂႏၱ၀င္
အပါအ၀င္ ေရွးေဟာင္း ဂႏၱ၀င္စာေပေတြ အေၾကာင္းကို ေႏွာင္း ဥေရာပသားတုိ႕
သိၾကရသည္။

တခါတရံေတာ့လည္း ေႏွာင္းေခတ္တစ္ေခတ္မွ ေန၍ ေရွးေခတ္တစ္ေခတ္က
စာေပစြမ္းေဆာင္မွဳမ်ားကို ျပန္သုံးသပ္ေသာအခါ သတိမထားလွ်င္ “ေက်းဇူးမဲ့”
စကား ဆုိမိတတ္ၾကသည္။ ေဟာရစ္(စ္)ေနရာမွ ၾကည့္ပါ။ ေရာမစာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်း
မွဳသည္ အစပ်ဳိးရုံ ရွိေသးသည္။ ေရာမအလ်င္ ၾကီးက်ယ္ခဲ့ေသာ ေခါမ ယဥ္ေက်းမွဳ
ၾကီးက ရွိေနသည္။ ထုိယဥ္ေက်းမွဳၾကီးကို ေဟာရစ္(စ္) သိသည္၊ အ့ံၾသသည္၊ အားက်
သည္။ ေရာမယဥ္ေက်းမွဳမွဳကိုလည္း ေခါမယဥ္ေက်းမွဳကဲ့သုိ႕ပင္ ၾကီးက်ယ္ေစခ်င္သည္။
ထုိ႕ေၾကာင့္ အက်ဳိးရွိမည့္ တုသင့္ တုထုိက္သည္တုိ႕ကုိ တုၾကရန္ တုိက္တြန္းသည္။
တုႏိုင္ၾကရန္လည္း နည္းေပးသည္။ သူ႕ေက်းဇူးေၾကာင့္ ေရာမစာေပသည္လည္း သူ႕
အတုိင္းအတာ၊ သူ႕နည္း သူ႕ဟန္႕ႏွင့္ ၾကီးက်ယ္ခဲ့သည္။

ကုိယ့္မွာ မရွိေသးလွ်င္ ရွိရာမွ ယူရသည္။ ေကာင္းလွ်င္ …(ထပ္ဆုိပါမည္။) ေကာင္းလွ်င္
သူပုိင္ကုိ ကုိယ္ပုိင္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ယူရသည္။ ဂႏၱ၀င္၀ါဒႏွင့္ ထုံးမီစံက်မွဳ အေၾကာင္းလည္း
အနည္းငယ္ ေျပာျပခ်င္ပါသည္။ ဂႏၱ၀င္စာေပတုိ႕၊ ထုံးမီစံက်မွဳတုိ႕ကား အျမစ္ေတြ ျဖစ္
သည္။ အုတ္ျမစ္ေတြ ျဖစ္သည္။ အျမစ္ေတြေပၚမွီ၍ အပင္ၾကီးပြားရသည္။ အုတ္ျမစ္ေပၚ
မွီ၍ အေပၚထပ္အေဆာက္အအုံေတြ ရပ္တည္ရသည္။ ေရာမေတြအတြက္ ေဟာရစ္(စ္)
သည္ အျမစ္ေပး၏။ အုတ္ျမစ္ခ်ေပး၏။ ပေလတုိ မဟုတ္ေသာ္လည္း …. အရစၥတုိတယ္လ္
မဟုတ္ေသာ္လည္း ေဟာရစ္(စ္)သည္လည္း ၾကီးက်ယ္ေလသည္။

ကြ်န္ေတာ္တုိ႕ ျမန္မာစာေပတြင္လည္း အျမစ္ေတြ၊ အုတ္ျမစ္ေတြ ရွိသည္။
ကိုယ့္ထီး ကုိယ့္နန္းႏွင့္ ေနစဥ္အခါက ျပႆနာမရွိလွ။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႕၏ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း
ပညာေရးစနစ္တြင္ ဂႏၱ၀င္ကို နားလည္ေရး၊ ထုံးမီစံက်ေရးတုိ႕အတြက္ ေလ့က်င့္
သင္ေပးမွဳ ရွိသည္။ ကိုလုိနီဘ၀ ေရာက္သည့္အခါ …. သူ႕ ပညာေရးစနစ္ေၾကာင့္
ကြ်န္ေတာ္တုိ႕ အျမစ္ေသရဖြယ္၊ အုတ္ျမစ္ေပ်ာက္ရဖြယ္ ေဘးၾကံဳခဲ့ရသည္။ ကဗ်ာ
ဆုိသည္မွာ ဘာနည္း။ ကဗ်ာကို ဘယ္လုိစပ္ရမည္နည္း။ စပ္နည္းစပ္ထုံးေတြ ဘယ္
ႏွစ္နည္း ရွိသနည္း။ ရသကား ဘာနည္း။ ေဒါသကား ဘာနည္း။ ဂုဏ္က ဘာနည္း ….။

ေရာမေတြသည္လည္း သူတုိ႕စာေပသမုိင္း အရုဏ္ဦး၌ ဤသုိ႕ သိခ်င္ေပမည္။
ကိုလုိနီေခတ္တြင္ လူျဖစ္ရေသာ ကြ်န္ေတာ္တုိ႕လည္း သိခ်င္ၾကသည္။

ကြ်န္ေတာ္တုိ႕ ကံေကာင္းပါသည္။
ဒဂုန္မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ဦးဘုိသစ္၊ ဒဂုန္ဦးစန္းေငြတုိ႕၏ “ကဗ်ာေရးနည္း နိသွ်ည္း”၊
ပုပၸား ဦးေက်ာ္ရင္၏ “က၀ိဘာရတီက်မ္း”၊ ၀ဇီရဗုဒၶိ ဦးဖုိးစိန္၏ “အထက္တန္း ကဗ်ာ
ဖြဲ႕နည္းက်မ္း” တုိ႕က ကြ်န္ေတာ္တုိ႕ လက္လွမ္းမွီရာတြင္ ရွိလာသည္။ ဤပုဂၢိဳလ္ၾကီး
မ်ားကား ျမန္မာေဟာရစ္(စ္)ၾကီးမ်ား ျဖစ္ၾကေလသည္။ ယခုအခါ ကြ်န္ေတာ္က စာေရး
ဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာ ျဖစ္လာသည္။ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာေတြ ဘာေတြပင္ စပ္ခ်င္သည့္အခါ
စပ္ေန၏။ သုိ႕ရာတြင္ ကြ်န္ေတာ့္ အသည္းႏွလုံးႏွင့္ ဦးေႏွာက္တြင္းမွာ အျမစ္ေတြ ရွင္လ်က္၊
အုတ္ျမစ္ေတြ ခုိင္ဆဲ ….. ။

သည္အတြက္ ေက်းဇူးရွင္ “ျမန္မာေဟာရစ္(စ္)ၾကီးမ်ား” ကို ေန႕စဥ္ ရွိခုိးဦးတင္လ်က္ပါ ….။

တကၠသုိလ္ဘုန္းႏိုင္


(ဤမွ်သာ။)
(ေရတမာ စာေပအင္အားစု၏ ေခါင္းေဆာင္ ကြယ္လြန္သူ ဆရာၾကီး
တကၠသိုလ္ဘုန္းႏုိင္ ေခၚ ဦးခင္ေမာင္တင့္၏ ခပ္သိမ္းကလ်ာ ရွဳဖြယ္သာတည္း
စာအုပ္မွ ထုတ္ႏုတ္တင္ျပမွဳကို ဤအပုိင္းတြင္ ရပ္နားပါရေစ ….။)